11 listopada to nasze święto narodowe, dzień szczególny dla każdego Polaka. Wywieszamy flagi, modlimy się w intencji Ojczyzny, o pomyślność dla niej. Czy jednak wiemy, co tak naprawdę upamiętnia owa data?...

            Otóż przyjęcie daty 11 listopada za Święto Niepodległości to kwestia umowna – wiadomo, że ciężko jednoznacznie określić, kiedy to Polska wydostała się z uścisku zaborców i mogła poczuć prawdziwą, niczym nieskrępowaną wolność. Warto jednakże przypomnieć sobie, co wydarzyło się 11 listopada 1918 oraz jak wyglądał proces odzyskiwania suwerenności przez naszą Ojczyznę.

 

            W listopadzie 1918 całość ziem polskich znajdowała się w rękach państw centralnych (Austro-Węgier oraz Niemiec). Klęska tych państw stanowiła nadzieję na odzyskanie przez Polaków niepodległości – zwycięskie mocarstwa nie kwestionowały zresztą polskich dążeń. Sprzyjającym był ponadto fakt, że Rosja, z racji bolszewickiego przewrotu, a także podpisania z Niemcami pokoju brzeskiego, nie mogła współdecydować o naszych losach.

            Za darmo jednak wolności nie otrzymaliśmy. Powoływano legiony, ich determinacja, walka pokazały światu, że Polacy za wszelką cenę będą dążyć do odzyskania tego, co utracili pod koniec wieku XVIII. Społeczeństwo polskie, bojkotując niemieckie próby rekrutacji polskich żołnierzy, zdecydowanie ułatwiało zdobycie sympatii dla polskiej sprawy.

            Im słabsze były państwa centralne, tym bardziej Polacy mogli poczuć zbliżająca się wielkimi krokami wolność – na terenie rozpadającej się monarchii habsburskiej już przygotowywali się do przejęcia władzy. Posłowie polscy, na czele z Wincentym Witosem, powołali Polską Komisję Likwidacyjną, która 31 października 1918 przejęła władzę w Krakowie. Na terenach lubelskich z kolei działacze Polskiej Partii Socjalistycznej powołali  Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, który był pierwszym niezależnym od zaborców rządem. Utworzono go w nocy z 6 na 7 listopada 1918, a na jego czele stanął Ignacy Daszyński.

            Dnia 10 listopada 1918 r. do Warszawy przybył Józef Piłsudski, który dopiero co został uwolniony z Magdeburga. Przyjazd Marszałka wywołał wśród mieszkańców ogromy entuzjazm. Już następnego dnia Rada Regencyjna przekazała dowództwo wojsk polskich w ręce Piłsudskiego, a także wyznaczyła mu zadanie powołania rządu narodowego. Rząd lubelski po 4 dniach przestał istnieć – Daszyński otrzymał jednak misję utworzenia rządu. Przerażona jednak radykalnym programem PPS prawica, z Narodową Demokracją na czele, nie zaakceptowała Daszyńskiego, poparła natomiast kandydaturę innego socjalisty, Jędrzeja Moraczewskiego. Dnia 18 listopada powołano pierwszy niepodległy rząd Polski, 4 dni później natomiast Józef Piłsudski obejmuje stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa.

            Konieczne było ponadto uznanie międzynarodowe dla suwerennej władzy w Warszawie. Pomógł przy tym Komitet Narodowy Polski, działający w Paryżu pod kierownictwem Romana Dmowskiego. Związany z KNP Ignacy Paderewski przybył do Warszawy 16 stycznia 1919 r., objął funkcję premiera po Oraczewskim i zyskał uznanie międzynarodowe przez zwycięskie państwa koalicji. Wcześniej, przejeżdżając przez Poznań, został w stolicy Wielkopolski entuzjastycznie przyjęty przez mieszkańców miasta. Entuzjazm przerodził się w powstanie, jak pamiętamy zwycięskie. Traktat wersalski, podpisany 28 czerwca 1919 r., ostatecznie potwierdził niepodległość Polski – Rzeczpospolita po długich latach wróciła na mapę Europy.

Rozpoczął się proces odbudowy państwa, cementowania trzech odrębnych ziem, ukształtowanych na swoją modłę przez zaborców. Egzaminem dla II Rzeczpospolitej była także inwazja bolszewickich najeźdźców, chcących rozszerzyć proletariacką rewolucję na cały świat. Nie daliśmy się, obroniliśmy naszą młodą Ojczyznę, uratowaliśmy cała Europę przed czerwoną zarazą. Wszystko to dokonał naród, który przez ponad 100 lat niewoli nie dał się stłamsić, nie stracił swej narodowej tożsamości…

Warto wspomnieć o tym, że dopiero w 1937 r. 11 listopada stał się Świętem Niepodległości. Czasy PRL-u rzecz jasna zmieniły ten stan rzeczy – 22 lipca nosił miano święta narodowego, na cześć uchwalenia Manifestu PKW. Obchodzono wtedy Narodowe Święto Odrodzenia Polski. Już w samej nazwie tego święta było zakłamanie – Polska przecież się nie odrodziła, nie powstała od początku. Polska przecież istniała, miała podczas wojny swój emigracyjny rząd. Komuniści jednak tworzyli swą wizję historii – historię pełną fałszu.

W czasach PRL-u rzecz jasna opozycja organizowaała 11 listopada marsze niepodległościowe – były one jednak brutalnie tłumione przez komunistyczne władze. Dopiero w 1989 r. dzień ten odzyskał swój świąteczny charakter. Tego dnia powinniśmy pamiętać o Polsce, jej skomplikowanej, bolesnej historii. Powinniśmy także życzyć Rzeczpospolitej świetlanej przyszłości oraz czynić wszystko, by te życzenia się ziściły…

           

 Dawid Rydzyński

fot. Danuta Chojnicka


Bibliografia:
Pronobis Witold, Polska i świat w XX wieku, Warszawa 1993, s. 45-49.